بازار کار و انتخاب رشته

---

---

---

بازار کار و انتخاب رشته

یکی از دغدغه‌های مهم داوطلبان آزمون سراسری، بازار کار رشته‌های تحصیلی آموزش عالی است. تجارب ما در سازمان سنجش کشور نشان می‌دهد که اکثر داوطلبان اولین پرسشی که در مورد یک رشته تحصیلی می‌کنند وضعیت بازار کار است.

در رابطه‌ی بین بازار کار و آموزش دو دیدگاه متفاوت وجود دارد. برخی معتقدند که آموزش عالی باید کار خود را بر نیاز بازار کار متمرکز کند و بر این اساس به ‌ترتبیت نیروی انسانی مورد نیاز بخش‌های مختلف بپردازد. در مقابل برخی دیگر آموزش را رکن اساسی توسعه می‌دانند و معتقدند که آموزش عالی باید به ‌تربیت نیروی انسانی در بخش‌های مختلف بپردازد و زمینه را برای استفاده‌ی بازار کار از آن‌ها فراهم کند. این‌که کدام‌یک از دیدگاه‌های فوق صحیح است نیازمند پژوهش و بررسی بیش‌تر است اما آن‌چه در کشورمان وجود دارد رویکردی بینابینی است. برخی از رشته‌ها براساس نیاز بازار کار به تربیت نیروی انسانی می‌پردازند و برخی دیگر علی‌رغم عدم وجود بازار مناسب به فعالیت خود ادامه می‌دهند. در اکثر کشورها بازار کار و دانشگاه به‌صورت مکمل عمل می‌کند و به‌علت ارتباط بسیار نزدیک بین نظام آموزش عالی و بازار کار نیازها به روز می‌شود و برنامه‌های لازم برای برآوردن آن‌ها می‌گردد می‌شود. در چنین شرایطی شوک‌های بازار کار خیلی زود به نظام آموزش عالی می‌رسد و به ناچار برنامه‌ها دچار تغییر می‌شوند.

در کشورمان این ارتباط نزدیک نیست و شوک و علامت‌ها بازار کار خیلی دیر به نظام آموزش عالی می‌رسد و در چنین شرایطی متقاضیان تحصیل باید به دنبال منابع اطلاعاتی دیگری باشند تا بتوانند شرایط بازار کار در یک رشته را به‌دست آورند. این امر انتخاب رشته‌ها را برای افرادی که رتبه‌های قبولی در آزمون‌های ورودی به‌دست می‌آورند دشوار می‌کند. از سوی دیگر نگاه به بازار کار نیز مهم است. اگر داوطلب به دنبال استخدام در سازمان‌های وابسته به دولت باشد انتخاب‌هایش متفاوت خواهد بود با فردی که خودش می‌خواهد از رشته‌ای که در آن تحصیل کرده است کار ایجاد کند. هر چند موضوع بازار کار اهمیت زیادی در شکل‌دهی به برنامه‌های درسی و آموزشی دارد اما این ارتباط در کشورمان تقریباً وجود ندارد و افرادِ شاغلِ درونِ یک حرفه یا شغل هستند که جهت‌های آینده‌ی آن را تعیین می‌کنند. در موضوع بازار کار توصیه‌های زیر دارای اهمیت است:

·   بهترین افرادی که می‌توانند در مورد یک رشته اظهارنظر کنند افراد شاغل در حرفه مرتبط با آن هستند. به‌عنوان مثال یک دندان‌پزشک بهتر از هر کسی می‌تواند در خصوص مسائل حرفه‌ای این رشته اظهارنظر کند. تجارب این افراد را نادیده نگیرید. البته در این بحث موفقیت افراد عامل مهمی است. کسانی‌که در یک رشته موفق نیستند ممکن است اطلاعات گمراه‌کننده‌ای به شما بدهند. تجارب افراد را می‌توان از طریق مراجعه‌ی حضوری، جست‌وجو در اینترنت و یا مقالات علمی به‌دست آورد.

·   نگاه به آینده: در انتخاب رشته حتماً به آینده‌ی حرفه‌های مرتبط با آن توجه داشته باشید. رشته‌های دانشگاهی در فراز و نشیب گاهی اوقات تغییراتی می‌کنند که مشاغل مرتبط را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند.

·   در انتخاب رشته اگر بازار کار برای شما اهمیت زیادی دارد حتماً در مورد رشته‌ها اطلاعات کافی جمع‌آوری کنید.

·   بازار کار یک رشته وابستگی زیادی به افراد درون آن حوزه دارد. اگر شما به دنبال یک شغل در یک اداره‌ی دولتی هستید شرایط دشواری پیش‌رو دارید. از اکنون به فکر این باشید که روش‌ها، فرآیندها و زمینه‌های جدید را برای رشته‌ای که در آن تحصیل خواهید کرد تدوین و تعریف نمایید.

·   تلقی‌های رایج در جامعه در خصوص بازار کار را نپذیرید. جامعه ما هنوز دچار تب «مهندس و دکتر شدن» است. ممکن است شما رشته‌ای را انتخاب کنید که با این تلقی در تضاد باشد اما در آن موفق باشید.

 

منبع: پیک سنجش ویژه‌نامه‌ی انتخاب رشته- دوشنبه 9 مرداد 1391- با اندکی اصلاحات